Geçmişten Günümüze Türk Lirası'nın Tarihi

Türk Lirası, Türkiye'nin resmi para birimidir ve ülkenin ekonomik gelişimi için hayati bir öneme sahip. Ancak, Türk Lirası tarihi boyunca birçok dönüşüm geçirmiş ve bu değişimler Türk para tarihinin önemli bir parçası haline gelmiştir. İlk kez Osmanlı İmparatorluğu döneminde kullanılmaya başlanan Türk Lirası, Cumhuriyet döneminde birçok değişime uğramış ve günümüze kadar gelmiştir.

Türk Lirası'nın tarihi boyunca geçirdiği dönüşümleri ve Türkiye ekonomisi üzerindeki etkilerini anlamak, ülkenin para politikaları ve ekonomik gelişimine daha iyi bir bakış açısı kazandırmaktadır. Bu sebeple hazırladığımız bu yazıda, Türk Lirası'nın tarihi boyunca geçirdiği önemli dönüşümleri ele alacağız.

Türk Lirası İle İlgili Genel Bilgiler

Türk Lirası Sembolü: ₺

Türk Lirası Kodu: TRY

Türk Lirası, Türkiye'de ve Kuzey Kıbrıs'ta kullanılan para birimine verilen addır. Türk lirasının alt birimi kuruştur. Türkiye'de kağıt para basma yetkisi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasına aittir.

1 Ocak 2005 tarihinden itibaren Türkiye para birimini, paradan 6 sıfır atılması dolayısıyla geçici olarak ''Yeni Türk Lirası'' olarak değiştirilmiştir. Fakat 1 Ocak 2009'da tarihinden itibaren yeniden Türk Lirasına dönülmüştür. Türk Lirası, 1 Mart'ta açıklanan simgesiyle yeni bir dönemine daha girmiştir.

Osmanlı Döneminde Türk Lirası

1843 yılında, Osmanlı İmparatorluğu'nun hükümdarı Sultan Abdülmecid döneminde, ilk Osmanlı lirası basıldı ve kağıt para kullanımı öncesi altın para olan Sarı lira da yaygın olarak kullanılıyordu. Sonrasında, 1854 yılında çeyrek lira, 1855 yılında ise iki buçukluk ve beşibiryerdeler basılmaya başlandı. Cumhuriyet'in ilanından sonra ise, 1925 yılında kabul edilen 701 Sayılı Mevcut Evrak-ı Nakdiye'nin Yenileriyle İstibdaline Dair Kanun ile Türkiye'nin ilk banknotları basılmaya başladı.

Cumhuriyet Döneminde Kağıt Paralar Nerede Basıldı?

1927 yılında, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk kağıt paraları Birleşik Krallık'ta Thomas de la Rue şirketi tarafından 88 bin Britanya altınına basıldı. O dönemde Harf Devrimi henüz gerçekleşmediğinden, paralar üzerinde Latin harfleri yer almıyordu.

1, 5 ve 10 lira olarak basılan ilk paralarda, Atatürk'ün portresi filigran olarak yer alıyordu. Bazı diğer paralarda ise, Atatürk hem filigran hem de resim olarak yer alıyordu. Paraların üzerinde Osmanlı Türkçesi ve Fransızca yazılar, dönemin Maliye Bakanı Mustafa Abdülhalik Renda'nın imzası da yer alıyordu. Ancak Latin harfli paraların yeniden basılması maliyetli olduğu için 1927'de basılan paralar, 1928'deki harf devriminden sonra da yıllarca kullanılmaya devam etti. 1937'de tedavüle giren Latin harfli paraların hepsinde ise Atatürk'ün portresi yer almaktaydı.

Türk Lirası'nda Kimlerin Portreleri Yer Aldı?

Türk Lirası'nın tarihindeki önemli bir dönemeç, 1927-1938 yılları arasında basılan kağıt paralarda Atatürk'ün portrelerinin yer almasıydı. Ancak İsmet İnönü'nün cumhurbaşkanı seçilmesiyle birlikte, Atatürk'ün portreleri paralardan çıkarılarak İnönü'nün resimleri kullanılmaya başlandı. İnönü'nün portresi, sadece cumhurbaşkanlığı döneminde (1938-1950) Türk lirasının ön yüzünde yer aldı.

Osmanlı döneminden bu yana devam eden gelenek ise, paranın ön yüzüne o dönemdeki devlet başının resmini koymak şeklindeydi. Bu gelenek, 30 Aralık 1925'te kabul edilen 701 sayılı Mevcut Evrak-ı Nakdiyenin Yenileriyle İstibdaline Dair Kanun'la resmiyet kazandı. Ancak bu kanun, 1952'de Adnan Menderes'in başbakanlığı döneminde değiştirilerek, Türk Lirası'nın üzerinde sadece Mustafa Kemal Atatürk'ün portresinin yer alması kararlaştırıldı. Böylece Türk Lirası'nın ön yüzünde resimleri kullanılan tek devlet büyükleri Atatürk ve İsmet İnönü oldu. Bazı emisyonlarda ise Yunus Emre, II. Mehmed, Mehmet Akif Ersoy ve Cahit Arf gibi Türk büyüklerinin portreleri arka yüzde yer aldı.

Türk Lirası'nda Altı Sıfır Ne Zaman Atıldı?

2003 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi, Türk lirasının altı sıfır atılarak yeni bir para birimi oluşturulmasına izin veren bir yasa kabul etti. Ayrıca, hükümet 50 ve 100 TL değerinde iki yeni banknot çıkardı. Bu yeniliklerle birlikte, Türk lirası daha güçlü ve istikrarlı bir para birimi haline geldi.

Yeni Türk Lirası'nın Çıkışı

1 Ocak 2005'te Türk lirası, altı sıfır atılarak yeniden değerlendirildi ve "Yeni Türk Lirası" olarak adlandırıldı. Para biriminin kodu "Y" harfiyle başlayan "YTL" olarak kısaltıldı ve 100 yeni kuruşa bölündü. Bu isim ve kısaltma, Ocak 2009'a kadar kullanıldı. Ocak 2009'da, ikinci Türk lirasından "yeni" ibaresi çıkarıldı ve para birimi tekrar "Türk Lirası" olarak adlandırıldı. Kısaltma da "TL" olarak değiştirildi. Bu değişiklik, Türk Lirası'nın daha da güçlenmesine ve uluslararası piyasalarda daha tanınır hale gelmesine katkıda bulundu.

Türk Lirası Simgesi Nasıl Bulundu?

TCMB, Türk Lirası'nın itibarını artırmak ve dünya çapında daha iyi tanınmasını sağlamak amacıyla 8 Eylül 2011 tarihinde bir TL simgesi yarışması düzenledi. Yarışmanın sonucunda, Tülay Lale tarafından tasarlanan yeni simge (₺), yukarı doğru çift çizgili küçük bir T harfi içine yerleştirilmiş yarım çıpa hâlindeki L harfinden oluştu. Çift çizgi, doğu-batı köprüsünü ve istikrarı temsil ederken, çıpa ise yükselişi ve güveni ifade etmektedir.

Bu yeni simge, 1 Mart 2012 tarihinde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan tarafından açıklanarak resmi olarak kullanılmaya başlandı. Bu adım, Türk Lirası'nın uluslararası piyasalarda daha iyi tanınması ve itibarının daha da artması için önemli bir adım oldu.

Türk Lirasının Değeri Nasıl Belirlenir?

Türk Lirası'nın değeri, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından belirlenir. Türk Lirası'nın değerini etkileyen faktörler arasında ülkenin ekonomik durumu, para arzı, enflasyon oranı, faiz oranları ve siyasi istikrar yer alır.

Türk Lirası'nın sembolü nedir?

Türk Lirası'nın sembolü "₺"dir.

Türkiye'de kaç farklı banknot değeri vardır?

Türkiye'de 5 TL, 10 TL, 20 TL, 50 TL, 100 TL ve 200 TL değerinde banknotlar bulunur.

Türk Lirası'nın sembolü ne zaman belirlendi?

Türk Lirası'nın sembolü, 2012 yılında belirlendi ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından kullanıma sunuldu.

Türkiye'de kaç farklı madeni para değeri vardır?

Türkiye'de 1 kuruş, 5 kuruş, 10 kuruş, 25 kuruş, 50 kuruş ve 1 TL değerinde madeni paralar bulunur.