Dünyada Nesli Tükenme Tehlikesi Olan 24 Hayvan | 2024

Ne yazık ki bazı hayvan türleri için gezegendeki yaşam azalıyor. Onları yok olma tehlikesiyle başbaşa bırakan kaçak avcılık, habitat yıkımı ve iklim değişiklikleri en büyük sorun olarak görülüyor. Her geçen gün yeni bir hayvanın yok olduğu dünyada biz insanların üzerine düşeni yapması onlar için hayati bir önem taşıyor...

Dünyada Nesli Tükenmekte Olan Canlılar

Değişen iklim şartları ve doğa koşulları sebebiyle her yıl birçok hayvan türü nesli tükenme tehlikesi ile karşı karşıya kalmaktadır. Bizler de bu yazımızda sosyal bir sorumluluk görevi olarak gördüğümüz soyu tükenmekte olan hayvanları listeledik. Listemizde yer alan hayvanlar, dünyanın birçok farklı noktasındaki doğal yaşam alanını kaybetme tehlikesi içine girmiş hatta kaybetmiş nesli tükenmekte olan hayvanlardır.

İşte nesli tükenen ve tükenmeye yakın hayvanlar listesi...

1. Vaşak

Vaşak; Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'nın kuzey ormanlarında yaşamakta olan kedigillerdendir. Son derece soğuk iklim koşullarında dahi yaşayabilen bu tür, kalın kaplı kürkleri sayesinde her daim vücut sıcaklığını koruyabilmektedir. Büyük pençeleri ve dik kulaklarıyla dikkat çeken bu kedigiller, son zamanlarda sıkça artış gösteren kaçak avcılık ve doğal yaşamın bozulmasına bağlı olarak sayıları giderek azalmaktadır. Yırtıcı türler arasında bulunan Vaşak, ülkemiz başta olmak üzere dünya genelinde soyu tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan hayvan türleri arasında yer almaktadır.

2. Leopar

Vaşak gibi ülkemizin birçok bölgesinde geçmişte görülen Leopar, dünya genelinde tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan hayvanlar arasında yer almaktadır. Tıpkı vaşak gibi kedigiller familyasında yer alan leoparlar, cinsinin en büyük 4 türü arasında bulunmaktadır. Aslanlar, kaplanlar ve jaguarlarla yakından ilişkili olan bu hayvan, son derece zarif ve güçlü olmasıyla bilinmektedir. Sahra altı Afrika, kuzeydoğu Afrika, Orta Asya ve Hindistan ve Çin'de yaşam sürmektedir. Tüm bunların yanında leopar nüfusunun büyük bir çoğunluğu Afrika dışında büyük bir tehlike altındadır.

3. Cava Gergedanı

Eskiden Cava adasında yaşayan ve adını buradan alan Cava Gergedanı, tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olan hayvan türü… Rhinocerotidae familyasından kalan beş gergedan türünden biri olan Cava gergedanı, günümüzde soyu tükenme tehlikesi altında olan hayvanlardandır. Son olarak Endonezya'daki Ujung Kulon Milli Parkı'nda 58-68 tane kaldığı tahmin edilen bu tür, daha öncelerde kuzeydoğu Hindistan ve Güneydoğu Asya'da yaşamıştır. Sayıca az olan cava gergedanları 1,7 metre boyunda 2.3 ton ağırlığındadır. En kısa boynuza sahip gergedan türü olarak bilinen bu hayvan, nadir bulunuşu sebebiyle hakkında fazla bir şey bilinmemektedir.

4. Çita

Kedi ailesi içerisinde son derece değerli bir hayvan olan Çita, dünya genelinde popülasyonu hızlı tükenen hayvanlar arasında gösterilmektedir. Dünyanın en hızlı kara memelisi olarak bilinen çita, benekli kürkü ve keskin gözleriyle avcılık konusunda bir hayli usta kimliğe sahiptir. Çoğu otomobili yoz içerisinde bırakacak hıza sahip bu hayvan, üç saniye içerisinde 0 ila 60 mil arasında gidebilmektedir. Çoğunluğu doğu ve güneybatı Afrika'da yaşamakta olan bu büyük kedigiller, doğal ortamlarının yerleşimciler tarafından yok edilmesinden dolayı soyu tükenmekte olan hayvanlar arasında yer almaktadır.

5. Sumatra Orangutanı

Doğal ortamlarında ortalama 50’li yaşlarına kadar gelen Sumatra Orangutanları, dünya genelinde sayısının 14 bin civarı olduğu belirtilmektedir. Orangutanların 2 cinsinden bir tanesi olan Sumatra orangutanı, yalnızca Endonezya'daki Sumatra adasında yaşamaktadır. Sumatra adasına özgü bir tür olan bu hayvan, adada yer alan Tapanuli ve Bornea orangutanlarıyla birlikte görülen 3 türden bir tanesidir. Üzücü olan ise Sumatra Orangutanı nesli tükenmekte olan hayvanlar listemizde yer almasıdır.

6. Macellan Pengueni

Küresel Isınmanın etkisinin en çok hissedildiği yerlerin başında kutuplar gelmektedir. Burada yaşayan Macellan Penguenlerinin soyu tükenme tehlikesi ile karşı karşıya. Yeni yiyecek bulmak için uzun yolculuklar bulmak için çıktıkları yolda diğer canlılar tarafından avlanmaktadır. Penguenler familyasının Spheniscus cinsinde yer alan Macellan pengueni, ortalama 61 - 76 cm uzunluğunda 4 kilogram ağırlığındadır. Adını Portekiz'li denizci Ferdinand Magellan'dan alan bu penguen, iklim koşullarının değişikliği ve doğanın insanlar tarafından uğradı zararlara bağlı olarak sayıca azalmıştır.

7. Deniz İguanası

Ortalama boyu 2 metre olan deniz iguanası, dünya üzerinde bulunan tek okyanus kertenkelesi… Günümüzde ise soyu tükenme tehlikesi ile karşı karşıya. Yalnızca Galapagos Adaları'nda bulunan deniz iguanaları, tuz kaplı kafaları ve dikenli sırtlarıyla dikkat çekmektedir. Bilim adamları bu hayvanların milyonlarca yıl önce Güney Amerika'da karada yaşayan iguanaların enkazlar sonucunda denize dökülmüş olabileceğini söylemektedir. Tüm bunların yanında gerçek olan tek şey deniz iguanalarının sayıca azalmış olmalarıdır. Deniz iguanalarının yumurtaları ve yavruları sıçanlar, vahşi kediler ve köpekler tarafından sürekli tehlike altındadır.

8. Bozkır Tuygunu

Dünyada doğal ekosistemi bozulan hayvanların başında Bozkır Tuygunu gelmektedir. Atmacagilleri familyasının tıknaz bir tuygun türü olarak bilinen Bozkır tuygunu, günümüzde nesli tükenmekte olan hayvanlar arasında yer almaktadır. Erkek bozkır tuygunu, çok açık renkli tüy yapısı, beyaz göğsü, kama biçiminde ki dar ve siyah kanat uçları ile martıya benzemektedir.

9. Caretta Caretta

Koruma altına alınan deniz kaplumbağası türü Caretta Caretta, bir kerede 100 yumurta bırakabilmektedir. Genel olarak Akdeniz sahillerinde yaşam alanı bulan bu türün en çok görüldüğü yer ise Türkiye’dir. Yalnızca denizde yaşamasıyla bilinen bu kaplumbağa türü, son zamanlarda artış gösteren yasak avcılık ve çevre kirliliğine bağlı olarak nesli tükenmekte olan hayvanlar arasında yer almaktadır. Sadece yumurtlamak için karaya çıkan bu deniz canlıları, kürek biçiminde yüzmeye yarayan bacakları ve kırmızımsı kabuğuyla dikkat çekmektedir.

10. Çizgili Sırtlan

Hayvan belgesellerinde yırtıcı olarak gösterilen Çizgili Sırtlanlar Anadolu’nun bazı bölgelerinde yaşamaktadır. Sayısı azalmakla beraber bu türün avlanması bütün ülkelerde yasaklamaktadır. Çizgili sırtlanlar, sırtlangiller familyasına ait, familyanın diğer üyelerinden daha küçük olan bir sırtlan türüdür. Yalnızca Afrika'da bulunan diğer sırtlan türlerinden farklı olan bu türün Asya'da, hatta Türkiye'de yaşadığı yapılan araştırmalarla kanıtlanmıştır. Ortalama 12 yıl yaşam süresine sahip olan bu memeliler, günümüzde soyu tükenmekte olan hayvanlar arasında gösterilmektedir.

11. Komodo Ejderi

Dünyanın en büyük kertenkelesi olarak bilinene Komodo ejderi, ortalama 3 metre uzunluğuyla yaklaşık 70 kilogram ağırlığa sahiptir. Endonezya'ya bağlı Komodo, Rintja ve Flores adalarında yaşamakta olan bu tehlikeli tür, genellikle otlak alanları tercih etmektedir. Görüntüsü oldukça ürkütücü olan aslında uysal hayvan türleri arasında bulunan Komodo Ejderi genel olarak adalar bölgesinde soyunu devam ettirmektedir. Ancak doğal şartların bozulması sebebiyle soyu tükenme tehlikesi yaşayan hayvan türleri arasındadır.

12. Kara Akbaba

Atmacagiller familyasının orta büyüklükteki akbaba türü olan Kara Akbaba, tıpkı kartallar, çaylaklar ve doğanlar gibi gündüzcül bir kuştur. Ortalama 9 kilogram ağırlığa sahip olan bu türü, doğal yaşam alanlarının bozulmasından dolayı nesli tükenmekte olan hayvanlar arasında yer almaktadır. Ülkemizin İç Anadolu bölgesinde görülen Kara Akbaba, yaşlı ormanların olduğu yerlerde yaşamaktadır. Türkiye’de sayıları ortalama 50 ile 100 arasındadır.

13. Deri Sırtlı Deniz Kaplumbağası

Deri sırtlı deniz kaplumbağası, 2 metreye ulaşabilen boyu ve 600 kilograma varabilen ağırlığıyla, yaşayan en büyük kaplumbağa türüdür. Tüm tropikal ve tropik altı okyanuslarda bulunan deri sırtlı deniz kaplumbağası, Dermochelys cinsi ve Dermochelyidae familyası içinde varlığını sürdüren tek tür olarak bilinmektedir. Ne yazık ki bu güzel deniz canlısının son yıllarda nesli bir hayli tükenmenin eşiğine gelmiştir.

14. Kutup Ayıları

Başta iklim değişimi olmak üzere insanların izinsiz avlanması kutup ayılarını maalesef bu listeye sokmuştur. Beyaz ayı olarak da bilinen kutup ayıları, ayıgiller familyasının kuzey kutup bölgesinde yaşayan türüdür. Karlı ve buzullarla çevrili alanlarda yaşayan bu ayı türü, bulunduğu ortamın süper yırtıcısı olarak bilinmektedir. Günümüzde yaşamakta olan en büyük kara etoburu olmak ünvanına sahip kutup ayıları, bulunduğu çevreye çok iyi uyum sağlamıştır.

15. Büyük Pandalar

Doğal yaşam alanlarının yok edilmesi ve parçalanması büyük pandaların türünün yok olmasına neden oluyor. Dev panda olarak da bilinen büyük pandalar, ayıgiller familyasının belki de en sevilen suratları arasında yer almaktadır. Beyaz postu üzerindeki siyah benekli bölgeleriyle bilinen bu güzel canlılar, son derece iri bedenleriyle bir hayli dikkat çekmektedir. Dev pandalar küçük pandalardan farklı olarak bambu ile beslenmektedir. Bazen bambu ayısı da denilmektedir.

16. Dev Mekong Yayın Balığı

Dev Mekong yayın balıkları, Pangasiidae familyasından bulunan bir çeşit balık türüdür. Adını Mekong ırmağının alan bu balık, Mekong ırmağının alt kısmında yaşayan bir yayın balığı türüdür. Ortalama 3 metre boyu ve 300 kilogram ağırlığıyla en büyük yayın balığı türüdür. Yapılan araştırmalar Dev Mekong yayın balığının belki de dünyanın en büyük tatlı su balığı olabileceğini göstermektedir. Son derece az görülen bu balık türü, ne yazık ki insanların avından kurtulamayan ve nesli tükenmekte olan hayvanlar arasında yer almaktadır.

17. Pigme Borneo Fili

Asya fillerinden yaklaşık 50 cm daha kısa olan bu fil, aynı zamanda daha uysal olmasıyla bilinmektedir. Yapılan araştırmalar palmiye ekiminin fillerin otlak alanlarını azalttığı, bu nedenle fillerin yaşama alanlarının daraldığını göstermektedir. Tüm bunların yanında hem Afrika hem de Asya'da yaşadığı rapor edilen bu türün günümüzde Afrika orman filinin bir poliformu olarak kabul edilmektedir.

18. Siyah Ayaklı Dağ Gelinciği

Kara ayaklı dağ gelincikleri, Kuzey Amerika'ya özgü memeli hayvan türüdür. sansar, vizon, kokarca, gelincik, susamuru ve porsuklarla birlikte Sansargiller familyasında bulunan Kara ayaklı gelinciği son zamanlarda nesli tehlikedeki türlerdendir. Günümüzde sadece Amerika'da görülen bu türün nesli Kanada'da tükenmiştir.

19. Dağ Gorili

Dağların yüksek kısımlarındaki ormanlık alanlarda yaşayan dağ gorillerinin neslinin tükeneceği söyleniyor.

20. Sumatra Kaplanı

Kaplanın sadece Sumatra adasında yaşaması, insanoğlundan kaçmasını da zorlaştırıyor. Bu kaplanların sadece 100 tanesi doğal yaşamında hayatına devam ediyor. Diğerleri ise koruma altında.

21. Cross River Gorili

Bol eti nedeniyle avlanan ve geliştirme için toplanan gorillerin soyu yakın zamanda tükenme tehlikesi ile karşı karşıya.

22. Vaquita (Meksika Yunusu)

Dünyada nadir görülen memeli deniz hayvanlarından biri olan Meksika yunusunun nesli sınırlı alanda bulunması ve balıkçı ağlarına çok kolay takılmaları nedeniyle tükeniyor.

23. Altın Başlı Langur

10 yıldır koruma altında olan bu langurlar bir türlü çoğalamıyor. Halen soyları ciddi tehdit altında olan langurların sayısı, on yılda ilk kez 2003 yılında artmıştı.

24. Javan Gergedanı

Kaçak avcılar boynuzu için onları avlarken müteahhitler ise gergedanların yaşam alanlarını yok ediyor. Her ikisi de bu gergedan türünün yok olmasına sebep oluyor. Rhinocerotidae familyasından kalan beş gergedan türünden biri olan Javan gergedanı, günümüzde soyu tükenme tehlikesi altında olan hayvanlardandır. Son olarak Endonezya'daki Ujung Kulon Milli Parkı'nda 58-68 tane kaldığı tahmin edilen bu tür, daha öncelerde kuzeydoğu Hindistan ve Güneydoğu Asya'da yaşamıştır. Sayıca az olan Javan gergedanları 1,7 metre boyunda 2.3 ton ağırlığındadır. En kısa boynuza sahip gergedan türü olarak bilinen bu hayvan, nadir bulunuşu sebebiyle hakkında fazla bir şey bilinmemektedir.

Nesli Tükenen Hayvanların Ekosisteme Etkileri Nelerdir?

Dünyanın birçok bölgesinde, biyolojik çeşitliliğin azalması sonucu nesli tükenen hayvan türleri sayısı hızla artmaktadır. Bu türlerin yok olması, sadece türlerin kendisi için değil, aynı zamanda tüm ekosistemler için ciddi sonuçlar doğurabilir.

Nesli tükenen hayvanların ekosistemlere etkileri şunlar olabilir:

• Gıda Zinciri: Nesli tükenen hayvanların kaybolması, birçok gıda zincirindeki bağları kırabilir. Örneğin, bir etçil türün beslenme zincirindeki bir halkanın kaybolması, avlanma alışkanlıklarını ve popülasyonlarını olumsuz etkileyebilir. Bu durum, diğer türlerin popülasyonları üzerinde de etkili olabilir.
• Bitki Yetiştirme: Bazı hayvan türleri, tozlaşma veya tohum dağıtımı gibi işlevleri yerine getirerek, bitki popülasyonlarının sağlıklı büyümesi ve çoğalması için gereklidirler. Nesli tükenen hayvan türleri, bu önemli işlevleri yerine getirmediği için, bitki popülasyonları da ciddi bir şekilde etkilenebilir.
• Ekosistem Dengesi: Her canlı türü, ekosistemdeki diğer canlılarla birlikte uyumlu bir şekilde yaşar ve dengeleri sağlar. Nesli tükenen bir türün yok olması, diğer türlerin yaşam koşullarını etkileyebilir ve hatta onların da yok olmasına neden olabilir. Bu da, ekosistemde bir dengesizlik yaratarak diğer türlerin popülasyonlarını azaltabilir.
• Turizm ve Ekonomi: Doğal yaşam alanları, turizm için önemli bir kaynak olarak kabul edilir ve bu turizm türleri, bölge ekonomisine katkı sağlar. Nesli tükenen hayvan türleri, turizm gelirlerinde bir azalmaya neden olabilir ve dolayısıyla bölge ekonomisine zarar verebilir.

Sonuç olarak, nesli tükenen hayvan türlerinin yok olması, ekosistemlerdeki diğer canlı türlerinin popülasyonlarını olumsuz etkileyebilir, bitki yetiştirme ve tozlaşma gibi önemli işlevleri yerine getiremez ve ekonomik faaliyetlerin bölgesel etkilerini ciddi bir şekilde etkileyebilir. Bu nedenle, bu türlerin korunması ve restorasyonu için ciddi bir çaba gereklidir.

Nesli Tükenen Hayvanların Yeniden Canlandırılması Mümkün mü?

Nesli tükenen hayvanlar, yeryüzünde var olan diğer türlerle birlikte doğal dengenin korunmasına yardımcı olan önemli bir parçaydı. Ne yazık ki, insan faaliyetleri ve çevre kirliliği gibi faktörler, dünya genelinde birçok hayvan türünün neslinin tükenmesine yol açtı. Peki, nesli tükenen hayvanların yeniden canlandırılması mümkün mü?

Nesli tükenen hayvanların yeniden canlandırılması için birkaç yöntem önerilmiştir. Bunlardan biri, nesli tükenen hayvanların genetik materyalinin klonlama yoluyla kullanılmasıdır. Ancak, bu yöntem yüksek maliyetli olup zaman alıcıdır. Ayrıca klonlama sonucunda elde edilen hayvanların sağlığına dair belirsizlikler vardır. Bu nedenle, genetik materyalin klonlama yoluyla kullanılması yalnızca son çare olarak düşünülmelidir.

Daha pratik bir yöntem, nesli tükenen hayvanların yakın akrabalarının kullanılmasıdır. Bu yöntem, "geri getirme" değil, "yakınlaştırma" olarak adlandırılır. Örneğin, Asya fillerinin soyu tükenmiş olsa da, Afrika fillerinin genetik olarak yakın akrabaları olduğu için Asya fillerinin yerine Afrika fillerinin kullanılması düşünülebilir. Bu yöntem, genetik çeşitlilik açısından sınırlı olsa da, daha hızlı ve daha az maliyetli bir seçenek olarak değerlendirilebilir.

Nesli tükenen hayvanların yeniden canlandırılmasına yönelik bir diğer yaklaşım da, hayvanların yaşam alanlarının ve habitatlarının korunması ve restore edilmesidir. Bu, nesli tükenmek üzere olan türlerin hayatta kalma şansını artırmak için oldukça önemlidir. Örneğin, insanların yaşam alanlarını orman yangınları, tarım faaliyetleri ve madencilik faaliyetleri nedeniyle yok edilen ormanlara geri dönüştürmek, ormanlarda yaşayan türlerin korunmasına yardımcı olabilir.

Dünya üzerinde nesli tükenen hayvan türlerinin ne kadarı geri getirilebilir?

Nesli tükenen hayvan türleri, bazı istisnalar dışında geri getirilemez. Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte, bazı türlerin DNA'sı korunarak, klonlama veya genetik yeniden yapılandırma yoluyla yeniden canlandırılması mümkün olabilir. Ancak bu yöntemler, sadece belirli türler için etkili olabilir ve maliyetleri oldukça yüksektir.

Nesli tükenen hayvanlar neden bu kadar önemlidir?

Nesli tükenen hayvanlar, doğal ekosistemlerin dengesini sağlamak için önemlidir. Bir türün yok olması, doğal yaşam alanlarında zincirleme bir etkiye neden olabilir. Bu etki, diğer türlerin de hayatta kalma şansını azaltabilir. Nesli tükenen hayvan türleri, biyolojik çeşitliliği korumak için de önemlidir.

Nesli tükenen hayvanların sayısı nedir?

Dünya üzerindeki nesli tükenmiş hayvan türlerinin sayısı tam olarak bilinmemekle birlikte, yaklaşık 27.000 türün tehlike altında olduğu tahmin ediliyor.

Nesli tükenen hayvanlarla ilgili neler yapılabilir?

Nesli tükenen hayvanların korunması için çeşitli çalışmalar yapılabilir. Öncelikle, doğal yaşam alanlarının korunması için çaba gösterilmelidir. Ayrıca, türlerin sayılarının artırılması ve yeniden üretimi için koruma programları uygulanabilir. Tükenme tehlikesi altındaki türlerin ticareti ve avlanması da yasaklanabilir veya sınırlandırılabilir.

Nesli tükenen hayvanlarla ilgili farkındalık nasıl artırılabilir?

Nesli tükenen hayvanlarla ilgili farkındalığı artırmak için çeşitli faaliyetler yapılabilir. Bu faaliyetler arasında, kampanyalar, seminerler, eğitimler, belgesel filmler ve sosyal medya etkinlikleri yer alabilir. Bu çalışmalar, insanların doğal yaşam alanlarına ve hayvanlara olan etkilerini anlamalarına yardımcı olabilir ve koruma çalışmalarına destek sağlayabilir.