Fitre Nedir, Ne Kadardır, Kimlere Verilir ve Fitreyle İlgili Hadisler Nelerdir

Fitre kelimesi zaman zaman özellikle de Ramazan ayı boyunca duyduğumuz kelimeler arasında gelmektedir. Her sene sıkça duyduğumuz fitre kelimesiyle alakalı birçok kişinin aklında “Fitre nedir, fitre ne kadardır ve fitre kimlere verilir?” gibi sorular bulunmaktadır. İşte aklınızdaki tüm soruların cevapları...

Fitre, Ramazan ayında durumu iyi olan ancak oruç tutamayacak Müslümanların yoksul kişilere yaptıkları yardımdır. Bu yardıma fıkır sadakası adı da verilir. Fitre bir ibadettir.

Fitreye “can sadakası” da denmektedir. Neden ise insanın bedeninin zekatı olarak kabul edilmesidir. İhtiyacı olan yoksul kişilerin açlıklarını ve ihtiyaçlarını gidermesine yardımcı olmaktadır.

Fitrenin Şartları-Yükümlülükleri Nelerdir?

Fitre verilmesi için Kur’an-ı Kerim’de şartlar sunulmuştur. Bu şartları kendinde barındıran kişiler fitre ile yükümlüdür. Fitrenin şartları ve yükümlülükleri şunlardır;

• Müslüman olmak: Fitre İslam dinine ait bir ibadettir. Bu nedenle fitre sadece Müslüman kişilere farz kılınmıştır.  
• Nisap(Yeterli) Miktarda Mala Sahip Olmak: Fitre vermek için nisap miktarda mala sahip olmak yeterlidir. Ramazan ayı söz konusu olduğu için Ramazan bayramının ilk günü temel ihtiyaçların dışında nisap(yeterli) miktarda mala sahip olmak şarttır. Malın üzerinden bir sene geçmiş olması zorunlu değildir. Dinde temel ihtiyaçtan kasıt ise mesken, elbise, ev eşyası, binit, silah, hizmetçi, ailenin bir yıllık geçim masraflarıdır.
• Ehliyet: Fitre yardımı mali ve para ile alakalı olduğundan dolayı, aklı başında ya da ergen olmak şartları aranmamaktadır. Bu nedenle akli dengesi yerinde olmayan ya da yaş olarak küçük kişilerin velisinin fitreyi vermesi gerekir.
• Velayet ve Bakmakla Yükümlülük: Kişiler kendileri dışındaki kişilerin fitre yarımı yapabilmesi için çeşitli şartlara uygun olmalıdır. Eğer bir kişi başkasının yerine fitre vermek istiyorsa o kişinin velayetini almış ve bakmakla yükümlü olmalıdır.
• Vakit: Hanefi mezhebine göre fitre yardımının Ramazan Bayramı’nda, bayram namazından önce verilmesi uygundur. En vacip zaman olarak ise gün ağarmasından bayram namazı bitimine kadar olan süre belirtilmiştir.  

Fitre Ne Kadar?

Herkes fitre vermekle yükümlü değildir. Şartlar eğer yerinde ise fitre verilebilir. Fitre sadakası mali bir yardımdır ve bu yüzden nisap(yeterli) miktarda mala sahip olmak gerekir. Fitrenin ne kadar ödenmesi gerektiği şöyle açıklanmıştır; 

Hanefi mezhebine göre temel ihtiyaçları dışında nisap miktarı mala sahip olması gerekir. Temel ihtiyaçlar ise mesken, elbise, ev eşyası, binit, silah, hizmetçi, ailenin bir yıllık geçim masraflarıdır. Aynı zamanda hesaba alacakları eklemek ve borçları düşmek gerekir. Nisap miktarı iki yüz dirhem gümüş veya yirmi miskal altın veya bunların kıymetine denk bir maldır.

Şafii, Maliki ve Hanbeli mezhebine göre de fitre yardımını gerçekleştirmek için zenginlik ölçüsü olan yeterliliğe sahip olmak şart değildir. Temel ihtiyaçların dışında, bayram gün ve gecesinde yetecek kadar gidere sahip olmak yeterlidir.

Aynı zamanda her yıl Diyanet İşleri Başkanlığı da en alt düzey için mevcut sosyal ve ekonomik durumu, bir kişinin gündelik asgari yemek ihtiyacını ve ortalama yemek fiyatlarını göz önünde bulundurarak belirler ve açıklar. 

Fitre Kimlere Verilir?

Fitre ya da fıtır sadakası herkese verilmemelidir. Yoksul ailelerin belirlenip onlara verilmesi makbuldür. Kur’an-ı Kerim’de bu konuyla ilgili şu cümleler geçmektedir;

“Sadakalar (zekatlar), Allah’tan bir farz olarak ancak fakirler, düşkünler, zekât toplayan memurlar, kalpleri İslam’a ısındırılacak olanlarla (özgürlüğüne kavuşturulacak) köleler, borçlular, Allah yolunda cihad edenler ve yolda kalmış yolcular içindir. Allah hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.” (Tevbe Suresi 60)

Birçok kişi “fitre akrabaya verilebilir mi” sorusunun cevabını merak ediyor. Fitre akrabaya verilebilir ancak bu akrabalar şu şekildedir; Kardeş, gelin ve damat, kayınpeder ve kayınvalide, üvey kardeş, üvey anne ve üvey baba ya da üvey evlat, hala, amca, dayı. İkinci dereceden akrabaya fitre vermek büyük sevaplar arasındadır.

Fitre Kimlere Verilmez?

Fitre sadakası herkese verilmez. Durumu iyi olanlar ve İslam dinine inanmayanlar dışında şu kişilere de fitre yardımı yapılmaz; anne, baba, evlatlar, torunlar, eşler, anneanne, dede.

Fitre Ne Zaman-Hangi Ayda verilir?

Fitre sadakası her zaman verilebilir ancak vaktinde verilmesi Allah katında en büyük sadakalar arasına girer. Bayram günü imsak/fecr-i sadık (gün ağarmasında) ile bayram namazından çıkma vaktine kadar süresi vardır. Bunun nedeni ise fitrenin verildiği yoksul kişinin bayram gününe hazırlık yapması içindir. Bayram namazından sonra fitrenin vakti geçmiş olur ancak Ramazan ayı içerisinde de verilmesinde herhangi bir sorun yoktur.

Fitrenin bayram namazından sonra verilmesi de sevaptır ancak bu sıradan bir sevap olur. Bayram namazından sonra verilmesinde vacip yerine getirilmemiş olur ve bu nedenle sevabı da aynı olmaz.

Fitrenin Faziletleri

Fitre vermek farz kılınmıştır. Aynı zamanda dinimizde Hac veya Umre sırasında, bazı yanlış ve kusurların kefareti olarak sadaka verilmesi uygun görülmüştür. Yapılan yanlışların telafi edilmesi sadaka ile ümit edilmiştir.

Kişi hiç hata yapmadığını düşünebilir. Ancak istemeden de olsa hata yapabilir. Sadaka ise bu yanlışları kapatır. Ramazandaki bu fitre ise oruç tutmayanların telafisi yerine geçer. Bu nedenle fitre önemli bir sadakadır. Ayrıca oruçluyken yapılan hataları da tamamlar.

Fitreyle İlgili Hadisler

Fitreyle alakalı birçok hadis bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri şunlardır;

Abdülkâdir Geylânî Hazretleri, Veki‘ bin Cerrah (r.a)’in şöyle dediğini nakleder: “Namaz için sehiv secdesi ne ise, Ramazan ayı için de fitre odur. Bunun için Rasûlullah –sallâllâhu aleyhi ve sellem– Efendimiz, fitre vermeyi emretti. Tâ ki oruçlunun hatâ ve kusurlarını temizlesin, düzeltsin.”

İbn Abbas (r. anhümâ)”nın naklettiği bir hadiste şöyle buyurulur: “Rasûlullah (s.a.s) oruçluları gereksiz ve çirkin sözlerden arındırmak ve yoksullara yiyecek  sağlamak için fitreyi farz kılmıştır. Fitreyi kim namazdan önce öderse, bu makbul bir zekât, kim de namazdan sonra öderse, herhangi bir sadaka olur.”

Önerilen İçerik: Ramazanda Hangi İbadetler Yapılmalı?

NeOldu.com / DİN